Home      Niet meer leverbaar      Matty Niël, een componistenleven
 

 

Titel: Matty Niël, een componistenleven, Biografie
Auteur: Peter Soeters
ISBN: 90-76043-31-0
Prijs: € 15,90
 

Fragment:
1. Jeugdjaren (1918 - 1941)

Jozef Mathieu (Matty) Niël werd geboren op 23 oktober 1918 in de Vijfharingenstraat 2 in het hartje van de stad Maastricht. Zijn ouders hadden een kappersbedrijf. Zowel de grootvader Jan Gillis (*1842 te Nijmegen), als de overgrootvader Christiaan (* 1813 te Geertruidenberg) waren reeds "barbier" te Maastricht. Matty Niël vermoedde, dat hij afstamde van de Hugenoten, Franse Calvinisten, die eind 17-de eeuw naar Nederland waren getrokken. De directe voorouders waren katholiek.
Niëls vader Paulus Hubertus (Hub) Niël, geboren in 1891 te Maastricht als voorlaatste kind in een gezin van tien kinderen, stond bekend als een uitstekend kapper; hij voltooide zijn opleiding in Luik en Aken. Blijkens een advertentie uit een adresboek van 1923, beheerste hij ook aanverwante "gebieden", zoals schoonheidsmassage, manicure en haarverven. Regelmatig kwamen ook buitenlanders - Belgen, Fransen, Duitsers, Engelsen - in Maastricht bij de Niëls voor haarverzorging, vooral later, toen ze meerdere zaken hadden. De salon was een ontmoetings- plaats, waar allerlei mensen, ook musici, elkaar ontmoetten, contacten legden en nieuwtjes uitwisselden.
Hub Niël trouwde op 5 juni 1917 met Louise Maria Helena Heynen. Zij was afkomstig uit Broeksittard (bij Sittard) waar ze op 20 juli 1892 ter wereld kwam. Haar vader Jan Mathijs (Math) Heynen, eveneens geboren in Broeksittard in 1864, stamde af van boeren en kooplieden, gedeeltelijk uit Duits grensgebied. Zijn grootvader aan moederszijde, Kamps geheten, was tijdelijk burgemeester.
Het doopsel van Matty Niël vond plaats op 24 oktober 1918 in de St. Servaaskerk te Maastricht. Grootvader Heynen was peetoom, grootmoeder Niël meter, zoals toen gebruikelijk was. Of Niëls voorouders van vaders zijde muzikaal waren, is niet bekend. Wel was zijn overgrootvader Cristiaan Niël enige tijd, waarschijnlijk als militair, hoornblazer in het midden van de negentiende eeuw. Math Heynen, grootvader aan moederszijde was in ieder geval wél muzikaal; hij speelde als amateur orgel in de St. Martinuskerk te Wyck-Maastricht en trompet in een harmonie-orkest. Thuis had hij een piano. Hij is het vooral geweest, die Matty Niël gestimuleerd heeft, om verder te gaan in de muziek. Het was een doortastend man; hij had vijf dochters, die later in de Stationsstraat een zaak in fijne vleeswaren runden. Helena, Matty's moeder, had hij eigenlijk meer "als een jongen" willen opvoeden, en zelfs na haar huwelijk in 1917 bleef hij invloed op haar uitoefenen. Bij hem thuis werd veel gemusiceerd en toneel gespeeld, in aanwezigheid van neven en nichten. Lily, een zus van Matty, herinnert zich nog feestjes, zoals naamfeesten, bij de Heynens van rond 1930, waarbij Matty piano speelde en opvoeringen regisseerde. Zij zong door hem gemaakte liedjes en moest daarbij precies de aanwijzingen van haar broer opvolgen. Matty was zeer beweeglijk, altijd ondernemend en nogal overheersend ten opzichte van de andere kinderen. Later herinnerde hij zich uit die tijd: "Vroeger als kind, wenste ik mij met Sinterklaas 'n "echte winkel". Om aan de "klanten" (m'n neven en nichten) "alles" te kunnen verkopen (= aanbieden). Of ik wilde 'n treinconducteur/stationschef-uitrusting met alle soorten kaartjes. Om "elke" reis te kunnen verzorgen. Of 'n altaar met "alle" toebehoor, waarbij ik liefst: priester, misdienaar, koor, koster en organist (etc.!) wilde spelen." (1)
De moeder van Matty Niël had een dominant karakter en was gewend de lakens uit te delen, en zich met allerlei zaken te bemoeien. Een anekdote uit 1920 mag typerend zijn voor haar. Op 18 december van dat jaar werd het tweede kind geboren: Lily. Ma Niël veranderde echter de datum in het trouwboekje en maakte er 18 november van; dat kwam haar beter uit, niet zo tussen al die feestdagen! Ze is zeer oud geworden, 96; Matty heeft haar amper negen maanden overleefd. Het leek soms, alsof hij haar zijn hele leven "nodig had", om tegen haar in te kunnen gaan en zich tegen haar te verzetten.
Uit het dagboek: "Vroeger (zakenhuis), voor iedere feestdag stond alles onder hoogspanning. Vooral dan Mama, die dan meestal nog zorgde voor iets bijzonders (Hoofdpijn, gal, gekke dingen met haar lichaam, door te veel van iets bepaalds te gebruiken). Daardoor stond ze altijd in 't Middelpunt van de belangstelling. Van mijn kant: ik ergerde mij altijd hieraan." (1)
Vaak sprak hij over haar in termen van haat en "ongelofelijk". Toch is hij haar blijven schrijven en zocht hij haar geregeld op toen hij, na omzwervingen, weer in Maastricht woonde.
Vader Niël was zachtaardiger en gemoedelijker. Of het een goed gezinsleven was, waarin Matty opgroeide, is wel eens betwijfeld. Hij schijnt niet echt een gelukkige jeugd te hebben gehad, zoals blijkt uit eigen uitlatingen. Van zijn ouders kreeg hij niet altijd de nodige aandacht; ze waren meestal bezig met hun zaken. Nadat het gezin in april 1924 verhuisd was naar Stationsstraat 54, tegenover grootvaders winkel, hadden de Niëls vanaf 1926 twee kapperszaken: afgezien van het pand aan de stationsstraat een filiaal aan het Vrijthof, namelijk het pand nr. 2, waar later de bekende fotograaf Mantz woonde. Vader en moeder hadden elk hun eigen salon.
Een voorval uit Matty's jeugd, zou typerend genoemd kunnen worden voor het gebrek aan aandacht van zijn ouders. Het was kerstmis; de kerstboom stond op, met brandende kaarsjes. Door onvoorzichtigheid was er op een gegeven moment brand in de boom. Matty rende naar beneden, naar de salon en riep: "Er zitten vogeltjes in de boom, kom vlug!" De brand is op tijd geblust en - wat een tegenwoordigheid van geest! - ma Niël heeft een foto gemaakt, waarop een huilende Matty te zien is bij de kerstboom. Hij kon zich dit voorval later goed herinneren; hij zal toen ongeveer vijf jaar geweest zijn.

 
   
 
     
   
©2009 Uitgeverij TIC